Bookmarked

In mijn vorige post schreef ik al dat ik een illustere voorvader ben vergeten te vermelden. Zoals jullie je misschien herinneren stichtten Geraard en Adelvia Berthout wat later het dorp Morbecque of Moerbeke zou worden. Hun schoonzoon was de eerste Heer van Morbecque maar hun kleinzoon zou het veel verder schoppen in de geschiedenis. De meesten onder jullie kennen hem zelfs heel goed, want je hebt op school over hem geleerd. Maar net zoals ik zal je wel de naam van zijn bekendste werk onthouden hebben en niet de naam van de auteur. Maar goed, laat ons bij het begin beginnen.

Willem van Moerbeke wordt dus rond 1215 geboren in Moerbeke. Zijn broer Henri was voorbestemd om het beheer van het landgoed over te nemen en zoals zo vaak in die tijd werd de tweede zoon ‘aan de kerk’ toevertrouwd. Hij werd dominikanermonnik en zou zijn opleiding gekregen hebben aan het predikherenklooster in Leuven. Later werd hij uitgestuurd als missionaris naar Griekenland en twee jaar later werd hij door paus Urbanus IV naar Italië ontboden. Onze Willem was dus een bereisd man, en hij wist ook op te klimmen in de rangen van de kerk waar hij het tot aartsbisschop schopte.

Het was echter niet door zijn reizen dat hij bekend werd. Willem was een van de weinige mensen van zijn tijd die het oude Grieks beheerste. Op vraag van Thomas van Aquino vertaalde hij de volledige werken van Aristoteles en verbeterde ook fouten in de vertalingen van zijn voorgangers. Hij vertaalde ook nog andere filosofische werken naar het latijn en zijn boeken werden tot in de 16de eeuw als referentiemateriaal gebruikt. Maar slechts weinigen onder u zullen onze Willem kennen van zijn werk als vertaler. Want ook voor een monnik moet er af en toe wat vertier zijn en dat zocht hij in het schrijven van zijn eigen werken. En die kent u waarschijnlijk wel.

En hoewel zijn naam door velen vergeten is kennen de meesten zijn belangrijkste werk nog, namelijk ‘Van den Vos Reynaerde’. Dit epos, dat geschreven werd in de vorm van een dierenverhaal geldt als het hoogtepunt van de Middelnederlandse literatuur. En dat het verhaal beroemd was hoeft geen betoog. Het werd zelfs overgenomen door Chausser in zijn bekende Canterbury Tales, maar ook William Shakespeare liet zich inspireren op de naam van de kater Tybeert en noemde zijn figuur Tybald. Maar ook meer hedendaagse auteurs lieten zich inspireren door onze Willem. Zo wordt hij drie keer genoemd in het bekende werk van Umberto Ecco ‘In de Naam van de Roos’ als de auteur die de werken van Aristoteles vertaalde.

Er ontstaat wat verwarring of de auteur van Den Vos Reynaerde weldegelijk onze Willem was, sommigen wijzen Willem van Corthals aan als de auteur, maar er zijn een aantal elementen die echter wijzen op Van Moerbeke als de auteur. Zo noemt hij de burcht van Reynaert Malpertuis, een verwijzing naar het kasteel Malpertuis in de buurt van Poitiers, waar later onze vriend Denis de koning van Frankrijk verslaat. Verder zijn in de originele versie een aantal woorden gebruikt die vooral in de Noordfranse contreien gebruikt werden.

Of onze Willem echt Reynaert de Vos schreef zal waarschijnlijk een twistpunt blijven, maar het is een leuke anecdote die ik jullie niet wilde onthouden.

Volgende keer vertel ik het verhaal over de befaamde familieschat, die echter nooit gevonden is.